Wie door het centrum van Brussel wandelt, kan de lege etalages niet ontwijken. Met 2.570 leegstaande winkelpanden en een stijgend leegstandspercentage van 11,2% in 2025 bevindt onze hoofdstad zich in een retailcrisis. Terwijl de online verkopen in België met 6,7% groeien naar €17,4 miljard, daalt het fysieke winkelvolume met bijna 2%. Deze cijfers vertellen het verhaal van een sector in transitie, waar kleine onafhankelijke retailers vechten voor hun voortbestaan tegen de opkomst van e-commerce reuzen en internationale ketens.
De vraag is niet of deze transformatie zal plaatsvinden, maar hoe we ervoor kunnen zorgen dat onze lokale winkeliers onderdeel blijven van de oplossing. Als we niets ondernemen, riskeren we niet alleen het verlies van 22.000 retail bedrijven en 61.000 arbeidsplaatsen in Brussel, maar ook de ziel van deze stad.
Uitdagingen: meer dan alleen concurrentie
De problemen waarmee kleine retailers worden geconfronteerd, zijn complex en onderling verbonden. Online shopping is inmiddels mainstream geworden – 96% van de Belgen koopt online, waarbij 58% via mobiele apparaten. Maar het gaat verder dan digitale concurrentie. Stijgende huurprijzen van €1.700 per vierkante meter per jaar in prime retail locaties, personeelstekorten met een vacaturegraad van 4% in de retailsector, en infrastructurele uitdagingen zoals het Good Move verkeersplan maken het voor kleine ondernemers steeds moeilijker om rendabel te blijven.
Bovendien shoppen 55% van de Belgen over de grens bij internationale webwinkels, wat betekent dat lokale retailers niet alleen concurreren met de winkel verderop, maar met de hele wereld. Deze realiteit vraagt om een fundamenteel andere benadering van retail.
Aanbevelingen voor kleine retailers: herbronning en heruitvinding
Omarm de digitale revolutie
De toekomst ligt niet in het vermijden van digitalisering, maar in het slim omarmen ervan. Succesvolle kleine retailers moeten omnichannel worden: een naadloze integratie tussen online en offline verkoop. Dit betekent investeren in een gebruiksvriendelijke website, sociale media aanwezigheid op Instagram en andere platformen, en services zoals click-and-collect. Onderzoek toont aan dat retailers met een omnichannel strategie 23% meer kans hebben om te overleven.
Focus op unieke waardepropositie
Waar grote ketens inzetten op schaal en efficiëntie, kunnen kleine retailers excelleren in personalisatie en ervaring. Organiseer workshops, bied maatwerk aan, deel uw expertise als lokale specialist. Klanten komen niet alleen voor producten, maar voor verhalen, authenticiteit en menselijke connectie. Dit zijn elementen die algoritmes niet kunnen repliceren.
Bouw gemeenschappen
Transformeer uw winkel van een verkooppunt naar een ontmoetingsplaats. Organiseer events, werk samen met lokale kunstenaars, creëer loyalty programma's die verder gaan dan kortingen. Community building is uw sterkste wapen tegen de anonimiteit van online shopping.
Optimaliseer operaties
Efficiëntie is cruciaal voor overleving. Overweeg samenwerkingsverbanden met andere lokale retailers voor gezamenlijke inkoop, marketing en logistiek. Deel kosten waar mogelijk en investeer in moderne inventaris- en klantenmanagementsystemen die u real-time inzicht geven in uw business.
Beleidsaanbevelingen: een ondersteunend ecosysteem creëren
Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Vernieuw de Brussels Small Business Act met focus op digitale transitie. Het huidige steunpakket moet worden uitgebreid met specifieke programma's voor e-commerce ontwikkeling, digitale marketing training en technologie-investeringen. Een budget van €10 miljoen over drie jaar kan 1.000 kleine retailers helpen bij hun digitale transformatie.
Lanceer een Retail Innovation Lab waar ondernemers kunnen experimenteren met nieuwe concepten, technologieën en businessmodellen. Deze publiek-private samenwerking kan fungeren als katalysator voor innovatie en knowledge sharing binnen de retailsector.
Implementeer flexibele huurmodellen voor commercieel vastgoed. Overweeg pop-up store programma's, seizoensgebonden huurreducties en revenue-sharing modellen die het risico voor startende ondernemers verlagen. Dit kan helpen het leegstandsprobleem aan te pakken terwijl nieuwe concepten de kans krijgen zich te bewijzen.
Voor de Stad Brussel
Revolutioneer de mobiliteit en toegankelijkheid. Terwijl het Good Move plan milieudoelen dient, mag dit niet ten koste gaan van de retailsector. Investeer in smart parking oplossingen, verbeter het openbaar vervoer naar winkelgebieden en creëer geoptimaliseerde leveringszones voor last-mile logistics. Maak van Brussel een stad waar winkelen weer een plezier wordt, niet een logistieke uitdaging.
Ontwikkel een 'Shop Local' campagne die verder gaat dan symboliek. Creëer een Brussels retailers app die lokale winkels promoot, organiseer maandelijkse Local Business Days met activiteiten en kortingen, en zet in op storytelling die de unieke waarde van lokale ondernemers benadrukt.
Investeer in digitale infrastructuur. Zorg voor uitstekende WiFi coverage in alle retailzones, implementeer 5G netwerken en ondersteun retailers bij het gebruik van nieuwe technologieën zoals augmented reality en IoT sensoren voor klantervaring en inventory management.
Een gedeelde verantwoordelijkheid
De redding van Brusselse winkelstraten is geen individuele strijd, maar een collectieve verantwoordelijkheid. Retailers moeten bereid zijn te innoveren en te investeren in hun toekomst. Tegelijkertijd moeten beleidsmakers begrijpen dat levendige winkelstraten essentieel zijn voor de stedelijke vitaliteit, werkgelegenheid en culturele identiteit van onze hoofdstad.
Met gerichte investeringen in digitalisering, infrastructuur en ondersteuning kunnen we van de huidige crisis een kans maken. Andere Europese steden zoals Barcelona en Amsterdam tonen aan dat het mogelijk is om lokale retail te revitaliseren door slim beleid en publiek-private samenwerking.
Actie is vereist, beter vandaag dan morgen: de tijd voor halfslachtige maatregelen is voorbij. Elke maand uitstel betekent meer gesloten winkels, meer werkloosheid en minder levendigheid in onze hoofdstad. Maar met de juiste combinatie van ondernemerschap, innovatie en beleidssteun kunnen we de Brusselse winkelstraten heruitvinden voor de 21e eeuw.
De keuze is simpel: handelen nu, of aanvaarden dat onze hoofdstad haar commerciële ziel verliest aan algoritmes en distributiecentra. Laten we kiezen voor een toekomst waarin de Brusselse winkelstraat weer het kloppende hart van onze gemeenschappen wordt.
Deze column is gebaseerd op uitgebreid marktonderzoek naar de toekomst van de Belgische retailsector.
Rudi D'Hauwers - - AI-optimist - 4 augustus 2025
Disclaimer: dit document bevat deels AI-gegenereerde inhoud. Alle intellectuele input en redactionele controle berust bij de auteur.
Reactie plaatsen
Reacties