Wat fantastisch dat we in 2025 nog steeds mensen hebben die AI weigeren te gebruiken. Deze helden van het hier-en-nu verdienen niet onze kritiek, maar een warm applaus. Want laten we eerlijk zijn: geschiedenis heeft ons geleerd dat mensen die nieuwe technologie afwijzen meestal gelijk krijgen. Neem bijvoorbeeld de moedige zielen die destijds de drukpers verwierpen, zij hadden perfect door dat dit maar een voorbijgaande gril was. En kijk eens waar we nu staan: nog steeds boeken! Bedankt Gutenberg.
De term "neo-luddiet" wordt vaak gebruikt voor deze dappere AI-weigeraars, en terecht. We moeten echter wel een kleine correctie aanbrengen op het geschiedenisboek: de originele Luddites uit 1811 waren eigenlijk helemaal geen technofoben, maar geschoolde textielwerkers die vochten tegen hun economische marginalisering. Maar laten we deze nuance vooral negeren - want wie heeft er behoefte aan historische context als je een mooi scheldwoord hebt gevonden?
Toen Elektriciteit Nog Moordenaar Was
Terug naar 1889, het jaar waarin New York City werd geteisterd door wat historici liefkozend de "Electric Wire Panic" noemen. Op 11 oktober van dat jaar klom John Feeks, een monteur van Western Union, op een telegraafpaal om wat kabels te ontwarren. Hij droeg geen isolerende rubberen handschoenen of laarzen - want telegrafiekabels hadden lage spanning, wat kon er misgaan? Helaas had hij niet door dat een van zijn kabels contact had gemaakt met een hoogspannings-wisselstroomkabel voor straatverlichting.
Wat er gebeurde tijdens het lunchuur op een van de drukste straten van Manhattan was volgens journalist Nellie Bly spectaculair gruwelijk: John greep de kabel vast, werd onmiddellijk geëlektrocuteerd en stierf met veelkleurige vonken die uit zijn hand kwamen en zich snel over zijn hele lichaam verspreidden. Zijn lichaam bleef meer dan een uur aan de kabel hangen voordat iemand anders het durfde te verwijderen.
De publieke reactie was hysterie pur sang. De New York World schreef de volgende dag: "Any moment may bring a similar horrible death to any man, woman or child in the city". De Tribuneverklaarde elektrisch licht tot "a fearful source of death, and a constant menace to the lives of our fellow citizens". En mijn favoriete quote komt uit Harper's Weekly: "You may touch a wire with your finger, and, though you be on the tenth floor of a building, you may be killed instantly". Burgers werden zo paranoïde dat ze hun telegrafietoestellen en telefoons weggooiden "as if the little wires which connect them went straight to the river of death".
Perfect rationeel, nietwaar? We kunnen nu om deze paniek lachen, terwijl we onze smartphones opladen, onze huizen verlichten, onze elektrische auto's gebruiken, en - oh - letterlijk niets meer kunnen zonder die moorddadige elektriciteit waar ze zo bang voor waren.
De War of the Currents: Toen Propaganda Nog Écht Was
Ondertussen voerde Thomas Edison - ja, diezelfde Edison die nu wordt vereerd als genie - een smerige propagandacampagne tegen wisselstroom (AC) omdat hij geïnvesteerd had in gelijkstroom (DC). Edison liet publiekelijk dieren doden met AC-stroom om te "bewijzen" hoe gevaarlijk het was. Hij elektrocuteerde zelfs een olifant. Het hoogtepunt van zijn campagne was zijn medewerking aan de ontwikkeling van de elektrische stoel - aangedreven door een Westinghouse AC-generator - om AC voor altijd te associëren met de dood.
Edison en zijn handlanger Harold Brown probeerden zelfs "getting Westinghoused" tot een volksuitdrukking te maken, betekenend "geëlektrocuteerd worden". Ze lobbyden voor wetgeving om AC-spanning te beperken tot 300 volt - een niveau dat AC praktisch nutteloos zou maken.
Maar zoals we nu weten, won AC de "War of the Currents" omdat het simpelweg beter was. Edison's DC-systeem kon elektriciteit maar over één mijl (1,6 km) transporteren, terwijl AC over lange afstanden kon reizen. Tegen 1892 fuseerde Edison Electric met hun grootste AC-concurrent Thomson-Houston om General Electric te vormen. De oorlog was voorbij. AC had gewonnen. En Edison? Die moest zijn trots inslikken en AC adopteren.
Radio: De Oorspronkelijke Desinformatiemachine
Sprong naar de jaren 1920, toen radio opkwam en een nieuwe golf van morele paniek veroorzaakte. Overheden waren doodsbang dat radio gebruikt zou worden om de publieke opinie te radicaliseren. In Duitsland werd de Communistische Partij en, in mindere mate, de nazi's verboden van radiostations omdat ze de Weimar Republiek wilden omverwerpen. Wat ironisch is, gezien wat er later gebeurde.
In het VK verbood de BBC zichzelf praktisch om over politiek te praten, omdat de overheid vreesde dat politisering van radio "de bevolking zou radicaliseren". Een Nederlandse commentator schreef in 1929: "Is the whole radio excitement to result, then, in nothing but a further debauching [morally corrupting] of the American mind?"
De angst was zo groot dat toen Orson Welles in 1938 zijn beroemde War of the Worlds radio-uitzending deed - een fictief nieuwsverslag over een Martiaanse invasie - duizenden luisteraars dachten dat het echt was. Dit demonstreerde hoe massamedia paniek kon veroorzaken, zelfs zonder kwaadwillige bedoelingen.
En nu? We kunnen niet zonder radio en podcasts. Sterker nog, we luisteren ernaar terwijl we in onze elektrische auto's rijden, onze smartphones gebruiken, en ons afvragen waarom sommige mensen geen AI willen gebruiken. De ironie is blijkbaar een eindloze spiraal.
Toen Paarden Nog Koning Waren
Laten we even terugblikken naar die heerlijke tijd aan het begin van de 20e eeuw, toen verstandige mensen terecht weigerden automobiles te omarmen. Deze visionaire denkers begrepen dat paardenkoetsen de toekomst waren. Dat er in 1867 in New York wekelijks vier doden en veertig gewonde voetgangers vielen door paardgerelateerde ongevallen was gewoon een acceptabel onderdeel van het leven. Character building, noemen we dat.
Die irritante auto-fanaten beweerden dat hun machines "veiliger" waren - wat een gezeur! Gelukkig hielden de paardenliefhebbers stand en... oh wacht. We rijden nu allemaal in auto's. Nou ja, dit voorbeeld telt niet. Het was vast een uitzondering.
De Atoombom: Wanneer Wetenschap Te Succesvol Is
Hier komen we bij het pijnlijke dilemma waar zelfs de grootste technologie-optimisten stil van worden. Robert Oppenheimer ontwikkelde de atoombom en zei tegen president Truman: "I have blood on my hands". De president noemde hem een "cry-baby scientist" en gooide hem er vervolgens uit. Wat een prachtig voorbeeld van gezond leiderschap!
De wetenschappers van het Manhattan Project stuurden in juli 1945 nog een petitie naar Truman om de bom niet te gebruiken zonder Japan een eerlijke kans tot overgave te geven. Ze waarschuwden voor "an era of devastation on an unimaginable scale". Maar gelukkig negeerde Truman deze overdreven bezorgdheid. En kijk, nu hebben we alleen maar 226.000 doden in Hiroshima en Nagasaki, een permanente nucleaire wapenwedloop, en een planeet vol kernwapens die ons elk moment kunnen uitroeien. Maar hey, de wetenschap kon niet gestopt worden! Progress!
Hier zit natuurlijk het venijn in de staart van elk technologie-debat. Want de AI-weigeraars hebben wel degelijk een punt, al willen de AI-evangelisten dat niet horen. De "dual-use" problematiek - technologie die zowel civiel als militair ingezet kan worden - is zo oud als de wetenschap zelf. Ammonia-synthese (Ammonia-synthese revolutioneerde de landbouw door kunstmest mogelijk te maken. Het Haber-Bosch proces produceert nu ongeveer evenveel ammoniak als alle biologische stikstoffixatie bij elkaar. Zonder deze uitvinding zou de wereldbevolking niet kunnen groeien tot het huidige niveau - het heeft letterlijk miljarden mensen gevoed revolutioneerde de landbouw) én maakte chemische wapens mogelijk in de Eerste Wereldoorlog. Precies hetzelfde geldt voor kunstmatige intelligentie vandaag.
AI: De Nieuwe Atoombom (Maar Dan Met Betere Marketing)
Laten we even inventariseren wat deze "geweldige" AI-technologie ons gebracht heeft. Deepfakes die in 2024 elke vijf minuten een aanval uitvoeren. 49% van bedrijven kreeg te maken met audio- en video-deepfakes. Een toename van 1.740% in deepfake-fraude in de VS in 2022. Voice cloning die gebruikt wordt om kinderen en familieleden te imiteren voor oplichting. Non-consensuele pornografische content die vooral vrouwen treft. En natuurlijk de democratie-ondermijnende desinformatie die niemand nog kan onderscheiden van de waarheid.
Maar maak je geen zorgen! De AI-industrie verzekert ons dat dit "onbedoelde neveneffecten" zijn. Net zoals Oppenheimer niet kon voorzien waar zijn uitvinding voor gebruikt zou worden. Of zoals Edward Teller, de vader van de waterstofbom, vrolijk verklaarde: "I cannot possibly foresee the consequences, the full range of practical uses, which are part and parcel of an invention". Deze morele nonchalance is kennelijk een ondergewaardeerde wetenschappelijke deugd.
De Weigeraars Hebben Ongelijk (En Daarom Ook Gelijk)
Laten we helder zijn: de AI-weigeraars zullen verliezen. Wetenschappelijke vooruitgang is nog nooit gestopt. Toen wetenschappers in de jaren 1890 merkten dat hun publicaties binnen een decennium alweer verouderd waren, realiseerden ze zich dat de acceleratie niet meer te stoppen viel. We zijn gevangen in wat historicus C.A. Bayly "the Great Acceleration" noemt.
De vraag is niet óf AI blijft, maar hoe we ermee omgaan. En hier wordt het interessant: door níét kritisch te zijn, door elke ethische bedenking af te doen als "luddisme", maken we precies dezelfde fout als Edison die dieren elektrocuteerde om zijn eigen belangen te dienen, of als de Manhattan Project-wetenschappers die eerst enthousiast bommen bouwden en pas ná Hiroshima hun morele kompas terugvonden.
De neo-luddieten van vandaag - degenen die weigeren ChatGPT aan te raken alsof het radioactief is - zijn niet de oplossing. Ze zijn de moderne equivalenten van mensen die in 1889 hun telefoons weggooiden uit angst voor "the river of death", of Duitsers die in 1928 alle politieke toespraken op radio verboden. Maar de blinde AI-evangelisten die elk kritisch geluid wegwuiven als "achterhaald" zijn dat evenmin. Zij zijn de erfgenamen van Edison's propaganda-campagne tegen AC - effectief op korte termijn, maar uiteindelijk aan de verkeerde kant van de geschiedenis.
Het Perfecte Evenwicht Bestaat Niet
In 2024 kreeg Nihon Hidankyo - de organisatie van Hiroshima- en Nagasaki-overlevenden - de Nobelprijs voor de Vrede. Hun vertegenwoordiger Terumi Tanaka zei: "Such inhumane and immoral acts must never be allowed. Nuclear deterrence goes completely against humanity". Tegelijkertijd hebben negen landen nog steeds duizenden kernwapens. De wetenschap ging door, de ethiek bleef achter.
Met AI maken we dezelfde dans. We ontwikkelen gezichtsherkenning die zowel vermiste kinderen kan vinden als hele bevolkingen kan surveilleren. We creëren taalmodellen die zowel medische diagnoses kunnen verbeteren als overtuigende desinformatie kunnen produceren. De technologie zelf is neutraal - maar onze keuzes zijn dat niet.
Dus ja, de absolute AI-weigeraars kunnen we gerust "technofoben" noemen. Ze vechten een verloren strijd - net als de mensen die dachten dat elektriciteit "the river of death" was, of dat radio de samenleving zou corrumperen. Maar laten we ook niet vergeten dat degenen die in 1945 weigerden na te denken over de consequenties van kernwapens ons een erfenis van existentiële dreiging hebben nagelaten. En Edison's propagandacampagne tegen AC vertraagde de elektrificatie van Amerika met jaren, terwijl hij wist dat AC superieur was.
De vraag is niet of we AI gebruiken, maar of we slim genoeg zijn om te leren van Oppenheimer's tranen, van Edison's misleiding, en van de elektrische paniek van 1889. Want zoals de Vaticaanse krant in augustus 1945 al schreef: misschien hadden de uitvinders van de atoombom hun wapen moeten vernietigen "for the benefit of humanity".
We kunnen AI niet meer terugnemen - die geest is uit de fles. Maar we kunnen nog steeds kiezen of we de fles laten vallen, of hem voorzichtig hanteren.
De Ongemakkelijke Waarheid
De werkelijke ironie? Dit hele stuk is geschreven met behulp van AI. En ergens zit Robert Oppenheimer in het hiernamaals hoofdschuddend te kijken naar hoe we precies dezelfde fouten maken, maar dan sneller, en met meer emoji's. Naast hem zit Thomas Edison, die toegeeft dat hij misschien toch ongelijk had over AC. En John Feeks, die wenst dat iemand hem had verteld over die hoogspanningskabel.
Tenminste, dat zou een AI je vertellen. Of was dat nu mijn eigen gedachte? We zullen het nooit zeker weten - en dat is nu precies het punt.
Vooruitgang en innovatie is inderdaad niet te stoppen. De vraag is alleen of we hem begeleiden of erdoor overreden worden. De neo-luddieten kiezen voor de kant - veilig, maar irrelevant, net als de mensen die hun telefoons weggooiden in 1889. De rest van ons zit op de motorkap, hopend dat iemand nog weet waar de rem zit.
Dit is natuurlijk maar een mening. Een die toevallig door een AI is geformuleerd, op basis van menselijke instructies, gevoed door duizenden bronnen, waarvan sommige waar en andere misschien nepnieuws zijn. Maar maak je geen zorgen - we hebben alles onder controle. Net als in 1945. En in 1889. En in 1928.
Rudi D'Hauwers - AI-optimist - 15 oktober 2025
Disclaimer: dit document bevat deels AI-gegenereerde inhoud. Alle intellectuele input en redactionele controle berust bij de auteur. De geuite standpunten en meningen zijn persoonlijk en weerspiegelen mijn eigen visie.
Reactie plaatsen
Reacties