Gent, de stad van de eeuwige omleiding

Er bestaat een mythe, een hardnekkig gerucht dat ooit, in een ver en nevelig verleden, Gent een stad was. Een plek met straten die van een beginpunt naar een eindpunt leidden. Een plaats waar het concept ‘route’ een zekere logica volgde, waar een tracé op een kaart een belofte inhield in plaats van een staaltje gitzwarte, existentiële humor. Vandaag is die stad verdwenen. Ze is niet langer een geografische entiteit, maar een abstract concept, een permanent work-in-progress, een avant-gardistisch kunstproject met als titel: ‘De eeuwige omleiding’. Welkom in Gent, de stad die geen bestemming meer is, maar een voortdurende, onontkoombare reis.

Het meesterbrein achter dit project, laten we hem voor het gemak ‘De Grote Coördinator’ noemen, is een Kafkaiaanse figuur die waarschijnlijk in een bunker onder het stadhuis zetelt en heeft een geniale strategie. Hij heeft begrepen dat de moderne mens niet op zoek is naar efficiëntie of comfort, maar naar ‘beleving’. En welke beleving is intenser dan de dagelijkse, adrenaline-opwekkende zoektocht naar een doorgang door je eigen stad? Elke ochtend is een nieuw avontuur, een frisse start in een levensgroot, constant veranderend labyrint van oranje-witte hekken, gapende putten en cryptische gele borden die je met een sardonische pijl de richting van je eigen ondergang wijzen.

De genialiteit zit hem in de schizofrene dubbelheid van de aanpak. Eén dag per jaar wordt de façade van duurzame utopie opgetrokken tijdens ‘Gent Autovrij’. Op die heilige zondag in september wordt de B401-flyover, normaal een stinkende slagader van stilstaand blik, getransformeerd tot een hipsterparadijs. Gezinnen met bakfietsen beklimmen de snelweg in een ‘bergopkoers’, er is een reuzenknikkerbaan, en de dag wordt afgesloten met een euforische DJ-set. Iedereen klopt zichzelf op de borst. Kijk ons eens groen zijn! Kijk ons eens progressief! We hebben de auto verslagen! Het is een collectieve high-five voor het klimaat, een performatieve orgie van zelfgenoegzaamheid.

Maar de kater komt, zoals altijd, op maandagochtend. Terwijl de laatste tonen van 2manydjs nog nagalmen (dat er teveel DJ’s zijn in Gent is een feit, vooral als gevolg van de vele en onterechte afwijkingen op de de Vlarem-grenswaarde van 40 dB(A) voor een inrichting van klasse 3) begint de ware aard van het Gentse mobiliteitsplan zich te openbaren.

Het is geen plan voor mobiliteit, maar voor immobiliteit. Want op diezelfde maandag wordt de échte ‘beleving’ uitgerold. Niet voor één feestelijke dag, maar voor de komende jaren. Het nieuws, verpakt in de neutrale, bijna verdacht kalme communicatiestijl van ‘Gent op Weg’, slaat in als een bom: de werken aan de R4, de levensader rond de stad, en de onderbreking van tramlijn T2 naar Evergem en Wondelgem gaan van start. Jarenlang. Geen feest, geen knikkerbaan, geen DJ’s. Gewoon een eindeloze, grimmige realiteit van vervoersarmoede.

Voor de duizenden pendelaars die dagelijks op die lijnen vertrouwen, is er geen sprake van een ‘leuke uitdaging’. Hun eindhalte wordt voor vele jaren het Rabot, een desolate voorpost van waaruit ze het zelf maar moeten uitzoeken. De stad biedt ‘alternatieven’ aan die zo absurd zijn dat ze wel uit een satirisch toneelstuk moeten komen. Een verdubbelde veerdienst, alsof de gemiddelde IT-consultant of verpleegkundige elke ochtend met een juten zak en een roeiriem naar het werk pendelt. Aangepaste buslijnen, die volgens de wanhopige kreten van de Gentse Busbeweging nu al bezwijken onder de besparingen en overbevolking. Dit is geen plan. Dit is een georganiseerde overgave aan de chaos, verpakt in een glanzende folder.

De Gentse omleiding is intussen een eigen ecosysteem geworden, een stedelijke fauna en flora die zich heeft aangepast aan de permanente staat van beleg: naast de werken op de R4 kan je nog eindeloos verpozen op de kleine Ring in de buurt van de Bijloke of langs de versmalling aan de Nieuwe Vaart waar 1 rijstrook plots wordt voorbehouden voor een halflege bus die daar 2x per uur vrije doorgang krijgt om van de Dampoortomgeving nog te zwijgen. Overal is het georganiseerde chaos op vraag van de Grote Coördinator der Wegenwerken.

Laten we een korte taxonomie opstellen van de soorten die u dagelijks kunt tegenkomen:

1. De spontane herrouting: dit is de meest voorkomende soort. Een straat die gisteren nog open was, is vandaag zonder enige waarschuwing veranderd in een vesting. Geen bord, geen aankondiging. Alleen een robuust hek en een bouwvakker die je met een blik van oneindige onverschilligheid aankijkt, alsof jij de idioot bent die dacht dat straten bedoeld zijn om over te rijden.
2. De Matroesjka-omleiding: een waar meesterwerk van bureaucratische sadisme. Je volgt een omleidingsbord, dat je naar een volgende omleiding leidt, die op zijn beurt uitmondt in een derde, tot je uiteindelijk in een doodlopende straat belandt waar het originele bord je met een cynische grijns lijkt op te wachten. Je bent niet op weg, je zit gevangen in een lus van administratieve waanzin.
3. De Schrödinger-weg: een straat die tegelijkertijd open en gesloten is. Links staat een bord ‘Weg Omgelegd’. Rechts staat een bord ‘Handelaars Bereikbaar’. Daartussenin staat een verkeersregelaar die verward naar de lucht staart. De staat van de weg wordt pas bepaald op het moment dat je de gok waagt, met een 50% kans op een boete of een vastgereden auto.
4. De archeologische zone: dit is de meest mysterieuze variant. Een gigantische, perfect afgebakende put in het midden van een cruciale verkeersas. Er gebeurt niets. Maandenlang. Geen machines, geen arbeiders. Alleen een diep gat dat de mysteries van het universum lijkt te bevatten. Is het een werf? Een kunstinstallatie? Een portaal naar een andere dimensie? Niemand die het weet. Het is gewoon een gat.

De taal die gebruikt wordt om dit circus te beschrijven, is een studie op zich. De stad creëert geen files; ze ‘faciliteert mobiele reflectiemomenten’. Het is geen opstopping; het is een ‘hyperlokaal community-building event aan een verkeerslicht’. De eindeloze werken zijn geen teken van slechte planning, maar van ‘een dynamische, toekomstgerichte visie op stedelijke ontwikkeling’. De schepen van Mobiliteit is geen overwerkte politicus meer, maar een curator van stedelijke chaos, een kunstenaar wiens medium de collectieve zenuwinzinking van zijn burgers is.

Navigatie-apps hebben de strijd in Gent al lang opgegeven. Waze heeft een burn-out. Google Maps toont bij het ingeven van een bestemming binnen de R40 enkel nog een trillend vraagteken en de route naar de dichtstbijzijnde psycholoog. De Gentenaar zelf heeft een zesde zintuig ontwikkeld: de ‘omleidingsintuïtie’. Het bovennatuurlijke vermogen om op basis van de stand van de zon en de vibraties in het wegdek te voorspellen waar de volgende onheilsput zal opduiken.

En wat met de mens, de kleine, nietige bewoner in dit grootschalige experiment? Hij wordt verheven tot held. De pendelaar uit Evergem en Wondelgem is geen slachtoffer; hij is een pionier, een moderne ontdekkingsreiziger die dagelijks de verraderlijke wateren van het openbaar vervoer trotseert om de mythische buitenwereld te bereiken. De bakfietsmoeder die een slalom van betonblokken en losliggende kasseien navigeert, is geen gestresseerde ouder, maar een Olympische atlete in de discipline ‘urban survival’. De toerist die verdwaald raakt in het industriële niemandsland rond de R4, is geen pechvogel, maar een exclusieve deelnemer aan de ‘Real Ghent Experience’, ver weg van de platgetreden paden van het Gravensteen.

De ironie is zo groot dat je er een nieuwe brug mee zou kunnen bouwen. We vieren de autoloze stad op een afgesloten snelweg, terwijl we duizenden mensen de facto dwingen om de auto te nemen omdat de alternatieven onbetrouwbaar, onbestaande of simpelweg vernietigd zijn. We promoten Gent als een groene, duurzame stad, maar creëren een verkeersinfarct dat leidt tot kilometerslange files van stationair draaiende, vervuilende motoren.

Dus de volgende keer dat u Gent bezoekt, of er probeert te leven, wees niet gefrustreerd. Begrijp dat u getuige bent van iets groots. Dit is geen stad in verbouwing. De verbouwing is de stad. De eeuwige omleiding is de bestemming geworden. Het doel is niet een afgewerkte, functionele metropool. Het doel is het proces zelf: een monument van ambitie, een testament van chaos, een eindeloos eerbetoon aan het heilige principe dat de kortste weg tussen twee punten in Gent altijd, maar dan ook altijd, een omleiding is.

En terwijl we dansen op de beats van onze zelfgecreëerde puinhoop, kunnen we alleen maar speculeren over wat De Grote Coördinator als volgende project in petto heeft. Misschien een gracht graven rond de hele kuip? Of de torens van het Belfort en de Sint-Baafs verplaatsen? De mogelijkheden zijn, net als de omleidingen, eindeloos. Zolang er maar gewerkt wordt. En zolang niemand ergens op tijd aankomt.

Welkom in Gent.

Rudi D'Hauwers - AI-optimist - 12 september 2025

Disclaimer: dit document bevat deels AI-gegenereerde inhoud. Alle intellectuele input en redactionele controle berust bij de auteur. De geuite standpunten en meningen zijn persoonlijk en weerspiegelen mijn eigen visie.